Waldo naar de synagoge

Voor het onderzoek werken we nauw samen met SGES (Stichting Gebouwd Erfgoed Suriname). We hebben zelfs een werkplek in hun kantoor. Een heel mooi traditionele koloniale woning, heel netjes opgeknapt en in een super leuke buurt!

Op de foto zie je rechts een klein huisje. Dit is de vroegere keuken van het gebouw links en is het kantoor voor de Commissie Monumentenzorg. Het gebouw links ervan is de plek waar wij gaan werken. Heel mooi, super rustig en als je je paraplu vergeet, wat Laura natuurlijk overkomt, hangt hij er 3 uur later nog! Zeker niet proberen in de binnenstad!

Woensdag zijn Joke, Laura en Veronique met mij meegekomen voor een bezoekje aan de synagoge. Het gebouw ligt midden in de stad maar is omgeven door groen en rust.

Als eerste kregen we een rondleiding van architect Dikland, hij vertelde ons dat bij de bouw geen architect te pas is gekomen. Een timmerman op leeftijd heeft de volledig houten constructie bedacht en nog wel zo dat er in het interieur geen schoren te zien zijn, wat bij houtbouw in het algemeen en zeker op deze schaal uitzonderlijk is.

De synagoge heeft drie lagen. Op de begane grond mogen enkel de mannen komen met op de verdieping een rondgang voor vrouwen, zij moeten zelfs een trap nemen langs de buiten zijde. Vrouwen en mannen moesten strikt gescheiden blijven naar en in het gebedshuis. Nu is dit niet meer van toepassing, de groep is zo klein dat mannen en vrouwen samen onder zitten. Dit geheel wordt overwelfd door een prachtig sober houten gewelf, gedragen door een ingenieuze kapconstructie. Overal waar een mens kan staan hebben ze zand gestrooid, dit komt nog slechts voor bij 3 synagoge.

Een deel van het meubilair en de armaturen komen van een oudere synagoge. Op de armaturen zijn inscripties aangebracht, de joodse datum, die erop wijzen dat de lampen bijna 300 jaar oud zijn. We leven momenteel in het jaar 5770. Ze zien nog perfect als nieuw uit! Maar dat komt omdat Lily er zo goed voor zorgt.

Lily is een joodse vrouw die de zorg voor de synagoge op zicht heeft genomen. Ze beschouwt de synagoge en de joodse gemeenschap, uitgedund tot 120 man, als haar huishouden. Ze onderhoudt het gebouw, de kleine bijgebouwen en de tuin. De synagoge heeft geen vaste Rabbijn dus neemt zij de taak van lesgeven op zich en daarbovenop zorgt ze voor alle mensen en alle noden vanuit de joodse gemeenschap.

In haar druk tijdschema heeft ze toch tijd gevonden om ons een rondleiding te geven. We starten bij het badhuis waar vooral vrouwen gebruik van maken. Joden beschouwen de dood als onrein en iedere keer dat een vrouw haar maandstonden krijgt sterft er iets in het lichaam en moet ze gereinigd worden in het rituelebad. Men gebruikt het eveneens wanneer mensen tot het jodendom toetreden zoals wij de doop kennen. Iedereen moet poedelnaakt het bad ingaan, zelfs nagellak is verboden!

Hierna gingen we naar de synagoge waar ze onze vragen over het zand beantwoordde. Joden leggen het zand op de grond zonder dat ze eigenlijk precies weten waarvoor. Er bestaan verschillende theorieën: Om er aan herrinnerd te worden dat hun voorouders uit de woestijn komen, omdat ze in kelders gingen bidden toen het jodendom niet beoefend mocht worden en door het zand werd hun geluid gedempt en konden ze de voetstappen uitvegen en er bestaan nog andere.

Ze vertelt nog veel weetjes, leest een stukje voor en brengt ons dan buiten naar de oudste graven van Paramaribo.

Ze beschrijft hoe de Joden hun doden begraven. Dat de familie de dode direct na overlijden niet mag zien of aanraken. Speciale personen komen het lichaam klaarmaken en op het einde mag de familie enkel de sokken aandoen, het overige gedeelte van het lichaam blijft bedekt. Dit wordt gedaan omdat de dood voor hun onrein is, maar ook omdat de familie de persoon moet herinneren toen hij of zij nog leefde en het dode gezicht niet mag onthouden. Dit vind ik zelf een mooie gedachte.

Lily was een zeer leuke en spontane vrouw! Had ieder monument zo iemand dan had Laura geen werk meer. Eeuwig vakantie voor mij!

Het is hier nog steeds warm al hebben we we al enkele hevige regenbuien gehad. Door het vochtige weer zijn er veel muggen. Laura heeft ondertussen een nieuwe fiets die ze straks gaat uittesten want de vorige (zie foto ) deed het niet zo goed!

Groetjes uit Suriname,

Waldo